(υπό διαμόρφωση)

η περιοχή της Φάριδος
τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και οι κύκλοι ενδιαφέροντος

Η Φάρις, η περιοχή της Νότιας Κοίλης Λακεδαίμονος που οριοθετείται προς τη Δύση από την υψηλότερη κορυφή του Ταϋγέτου, το Ταλετόν, έχει μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που δεν είναι δυνατόν να αγνοηθούν από τους «εν δυνάμει» επισκέπτες της, ούτε να αφεθούν ανεκμετάλλευτα από τους κατοίκους και φίλους της.

Τα συγκριτικά αυτά πλεονεκτήματα καλύπτουν πολλούς πιθανούς «κύκλους» ενδιαφερόντων ενός σύγχρονου επισκέπτη για τον τόπο και τους ανθρώπους του. Τέτοιοι κύκλοι ενδιαφέροντος είναι η φυσιολατρία, η πεζοπορία, η ορειβασία, η ιστορία, ο πολιτισμός, τα ήθη και τα έθιμα, η παράδοση και η λαογραφία, οι γιορτές και η διασκέδαση, τα τραγούδια και οι χοροί, το κρασί και το τσίπουρο, η αρχαιολογία, οι εκκλησίες και τα μοναστήρια, η χλωρίδα και η πανίδα, η μελισσοκομία, η γαστρονομία (…). Ένας νέος κύκλος ενδιαφέροντος που έχει αναδειχθεί πρόσφατα είναι η ιχνηλάτηση και αναγνώριση της διαδρομής «Βρυσέαι, Ευόρας, Δέρειον, Άρπλεια, τέμενος Διός Μεσαπέως» του περιηγητή ιστορικού Παυσανία, του 2ου αι. μ. Χ., στην περιοχή όπου «Φάρις πόλις ποτέ ωκείτο».

Η περιοχή έχει κι ένα πρόσθετο συγκριτικό πλεονέκτημα. Είναι μικρή σε έκταση και εύκολα επισκέψιμη, αφού διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο δρόμων και μονοπατιών που –με αυτοκίνητο, ποδήλατο ή πεζοπορώντας– οι επισκέπτες μπορούν να φτάσουν στα χωριά της και στα αξιοθέατα. Αυτό διευκολύνεται από την επισήμανση στους χάρτες πολλών «διαδρομών», τις οποίες οι επισκέπτες / περιηγητές / περιπατητές / ορειβάτες μπορούν να ακολουθούν, απολαμβάνοντας συγχρόνως τη θέα.

Η περιοχή είναι προικισμένη με ένα εξαιρετικό φυσικό κάλλος με εντυπωσιακά
βαθύ ανάγλυφο, από τα 2.406 μέτρα της υψηλότερης κορυφής του Ταϋγέτου ως τα βαθιά φαράγγια της και τους πεδινούς τόπους της. Ακόμη είναι προικισμένη με σπήλαια και βάραθρα στον κύριο κορμό του βουνού, όπου –σε μια πλαγιά του, το Κακοχιόνι–συντηρείται ολοχρονίς χιόνι. Εκτός του χιονιού, οι βροχές είναι πολλές (και) σε αυτήν την ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου και τροφοδοτούν τα επιφανειακά και υπόγεια νερά, τις πηγές και τα πολλά πηγάδια, εξασφαλίζοντας την αειφορία της περιοχής. Η περιοχή έχει ένα χαρακτηριστικά ελληνικό κλίμα, σε κάθε εποχή του έτους, που ευνοεί την πλούσια άγρια χλωρίδα, από έλατα, κέδρους, πεύκα, καστανιές, καρυδιές αλλά και σπάνια βότανα και μανιτάρια, καθώς και το περίφημο τσάι Ταϋγέτου.

Το μεγάλο δάσος της Βασιλικής, στο νοτιοδυτικό άκρο της περιοχής, οφείλει το
όνομά του στη «βασιλική οδό» που, περνώντας πάνω από τον Ταΰγετο, συνέδεε την αρχαία Σπάρτη με τη θάλασσα, στην Καρδαμύλη, στον μεσσηνιακό κόλπο. Βορειότερα, στεφανώνοντας τη μεγάλη κορυφή του βουνού, επεκτείνεται το πυκνό δάσος διακοπτόμενο από μεγάλες «σάρες». Αυτές είναι κοίτες χειμάρρων που κατεβάζουν από την κορυφή τα νερά από τα χιόνια που λιώνουν την άνοιξη και που προσφέρονται το καλοκαίρι για ορειβατικές διαδρομές και περιπέτειες. Εντυπωσιάζουν οι πολλές πηγές που υπάρχουν παντού μέσα στο δάσος και διευκολύνουν τους περιπατητές.

Όμως, εκτός του φυσικού κάλλους, η περιοχή είναι και διάσπαρτη από τα έργα (παλάτια, πύργους, μοναστήρια, εκκλησίες, κατοικίες, γεφύρια, καλλιέργειες ελιάς και πορτοκαλιάς, …) των ανθρώπων που έζησαν σε αυτήν αδιάλειπτα, από τους μυκηναϊκούς έως τους κλασικούς χρόνους, τους χρόνους των Βυζαντινών, των Ενετών και της Τουρκοκρατίας έως σήμερα. Ο κύκλος της ιστορίας για τους επισκέπτες είναι ιδιαίτερα βαθύς στον χρόνο γι’ αυτή την περιοχή.

Είναι η περιοχή όπου η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει τώρα –στη θέση Άγιος Βασίλειος, στα ανατολικά της περιοχής– παλάτι των αχαϊκών / μυκηναϊκών χρόνων. Στους ίδιους χρόνους παραπέμπουν και οι Βρυσεές –στα βορειοανατολικά– καθώς και –στα νότια– οι Αρκίνες. Στην περιοχή υπάρχει και το «διαβολαύλακο» –στη χαράδρα του Ανακώλου– σκαμμένο στον βράχο για την ύδρευση της πεδιάδας. Υπάρχει, βέβαια, και το περίφημο «ελληνικό» γεφύρι –στο τέλος της χαράδρας– που συνέδεε την αρχαία Σπάρτη με τη θάλασσα μέσω της «βασιλικής οδού» που διέσχιζε τον Ταΰγετο.

Αυτή είναι η περιοχή (μοναδική στην Πελοπόννησο) που σε βυζαντινή εκκλησία του 1632 –στο μοναστήρι της Γόλας– εικονογραφούνται φιλόσοφοι της αρχαιότητας (1674), όπως ο Αριστοτέλης και ο Πλάτων (…). Είναι η περιοχή που στο κέντρο της βρίσκεται ο οικισμός της Κουμουστάς, ένα φυσικό φρούριο κατά την τουρκική κατοχή που ιδρύθηκε από βυζαντινούς εποίκους από την Πόλη και κατοικείται από τον 15ο αιώνα. Ακόμη, είναι η περιοχή που φιλοξενεί τα μοναστήρια της Ζερμπίτσας και του Κούμπαρη, του 17ου αιώνα επίσης, αλλά και το μοναστήρι τις Καφυγιώτισσας, του οποίου το όνομα φανερώνει και έναν άλλο ρόλο των μοναστηριών στα δύσκολα χρόνια. Υπάρχουν παλιές εκκλησίες διάσπαρτες παντού, με τοιχογραφίες που είναι μοναδικές, θρησκειολογικά και καλλιτεχνικά.

Η περιοχή ελευθερώθηκε πρώτη –και αναίμακτα– τον Μάρτιο του 1821, όταν οι τουρκαλβανοί φύλακες της Μάνης εγκατέλειψαν τρομοκρατημένοι τους πύργους τους στα Βαρδουνοχώρια –στα νότια όρια της Φάριδος– και κατέφυγαν στην Τριπολιτσά. Τα πεδινά χωριά της –στα ανατολικά– είναι πνιγμένα μέσα σε αιωνόβιους ελαιώνες και νεώτερους «μπαξέδες» με πορτοκαλιές, ενώ τα ορεινά χωριά της –στο βορειοδυτικά– όπως η Τόριζα και η Πολιάνα (τα λεγόμενα «εαρινά») προσφέρονται για παραθερισμό, αφού είναι πνιγμένα μέσα σε δάση από έλατα και πεύκα. Σε πολλά από τα χωριά της υπάρχουν ακόμη πετρόχτιστα σπίτια και λιθόστρωτα καλντερίμια. Σε μερικά από αυτά τα χωριά και σε μακρινές ορεινές τοποθεσίες λειτουργούν ξενοδοχεία, ταβέρνες και καταλύματα ή ιδιωτικοί ξενώνες. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κύκλος της γαστρονομίας είναι ισχυρός στην περιοχή, αφού σε κάθε μέρος της προσφέρονται τοπικά φαγητά μοναδικά σε όλη την Ελλάδα (όπως το «μπαρδουνιώτικο»), με το εξαιρετικό λάδι και τυριά της περιοχής . Επίσης γλυκά από παραδοσιακές συνταγές και ιδίως ντόπιο μέλι.

Οι τολμηροί επισκέπτες μπορούν να μείνουν και στο ορειβατικό καταφύγιο του Ταϋγέτου του ΕΟΣ –στη θέση Βαρβάρα, σε υψόμετρο 1500 μέτρα– και να ανεβούν πεζοπορώντας στην κορυφή του Ταϋγέτου, το καλοκαίρι ή και το φθινόπωρο. Εκεί, του Αϊ-Λιος, λειτουργιέται η λιτότερη και ωραιότερη εκκλησία του κόσμου –με τη λιθόγλυφη εικόνα του Προφήτη Ηλία– συνεχίζοντας την αρχαία λατρεία του Ήλιου / Απόλλωνα με κάψιμο λιβανιού όλη τη νύχτα, αλλά και με τραγούδι και χορό. Γλέντια γίνονται και στις γιορτές των εκκλησιών όλων των χωριών.